Trong bất kỳ công trình công nghiệp nào, an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) luôn là yếu tố được đặt lên hàng đầu, không chỉ để bảo vệ con người và tài sản, mà còn là điều kiện bắt buộc để được cấp phép vận hành. Đặc biệt đối với thiết kế nhà xưởng, việc tích hợp hệ thống PCCC ngay từ giai đoạn đầu không chỉ giúp đảm bảo tính đồng bộ kỹ thuật mà còn tối ưu chi phí, rút ngắn tiến độ thi công và giảm rủi ro về pháp lý.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng BIC tìm hiểu vì sao hệ thống PCCC nên được thiết kế song song với kiến trúc nhà xưởng, các hạng mục bắt buộc phải có, cũng như những nguyên tắc quan trọng để triển khai hiệu quả. Đây là nền tảng không thể thiếu để xây dựng một nhà xưởng hiện đại, an toàn và vận hành bền vững theo thời gian.
Trong quá trình thiết kế nhà xưởng, hệ thống PCCC không nên được xem là hạng mục phụ, chỉ bổ sung sau khi hoàn thiện kiến trúc, kết cấu. Ngược lại, việc tích hợp hệ thống PCCC ngay từ đầu giúp doanh nghiệp chủ động đáp ứng quy định pháp lý, tiết kiệm chi phí, đảm bảo vận hành an toàn và hiệu quả lâu dài.
Pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng về việc thiết kế, lắp đặt và vận hành hệ thống phòng cháy chữa cháy trong các công trình công nghiệp. Một số quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật quan trọng mà thiết kế nhà xưởng phải tuân thủ bao gồm:
- QCVN 06:2022/BXD: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình.
- TCVN 3890:2023: Quy định về trang thiết bị PCCC cho nhà và công trình.
- TCVN 2622:1995: Phòng cháy, chống cháy cho nhà và công trình, yêu cầu thiết kế.
Việc tích hợp hệ thống PCCC trong thiết kế ngay từ đầu giúp hồ sơ công trình dễ dàng được thẩm duyệt PCCC, tránh phải điều chỉnh bản vẽ hoặc thi công lại khi không đạt yêu cầu kiểm định.
Khi hệ thống PCCC được tính toán và bố trí đồng bộ ngay từ giai đoạn thiết kế, doanh nghiệp có thể:
- Tránh phát sinh chi phí cải tạo do không đạt tiêu chuẩn PCCC sau khi thi công.
- Giảm rủi ro phải xây dựng lại các hạng mục như đường ống chữa cháy, đầu phun sprinkler, hoặc hệ thống báo cháy.
- Rút ngắn thời gian xin phép xây dựng và nghiệm thu công trình, nhờ hồ sơ kỹ thuật hoàn chỉnh, đầy đủ ngay từ đầu.
Đây là cách tiếp cận hiệu quả giúp nhà đầu tư tiết kiệm thời gian và chi phí ngay từ bước thiết kế xây dựng nhà xưởng.
Những vụ cháy lớn xảy ra tại nhà xưởng không chỉ gây thiệt hại hàng tỷ đồng về tài sản mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng người lao động, chuỗi cung ứng và uy tín doanh nghiệp. Việc thiết kế nhà xưởng tích hợp hệ thống PCCC giúp:
- Chủ động phòng ngừa sự cố cháy nổ, giảm thiểu tối đa thiệt hại.
- Bảo vệ tài sản, trang thiết bị và hàng hóa giá trị lớn trong xưởng.
- Đảm bảo an toàn cho công nhân và bộ phận kỹ thuật vận hành 24/7.
An toàn PCCC không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là nền tảng cho sự phát triển bền vững của mỗi doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp.
Để đảm bảo an toàn tuyệt đối trong quá trình vận hành, một hệ thống PCCC tích hợp trong nhà xưởng cần đầy đủ các hạng mục chức năng, không chỉ để phòng ngừa mà còn để phát hiện và xử lý kịp thời khi sự cố xảy ra. Việc triển khai đồng bộ ngay từ giai đoạn thiết kế nhà xưởng giúp tối ưu không gian, kỹ thuật và tiết kiệm chi phí thi công về sau.
Đây là tuyến phòng vệ đầu tiên giúp phát hiện sớm các dấu hiệu cháy nổ trong khu vực sản xuất:
- Gồm các thiết bị: đầu báo khói, đầu báo nhiệt, nút nhấn khẩn cấp, trung tâm điều khiển báo cháy.
- Cần phân vùng cảnh báo theo từng khu vực chức năng (kho, xưởng sản xuất, văn phòng kỹ thuật…) để xử lý nhanh chóng và hiệu quả.
- Việc tích hợp hệ thống báo cháy tự động trong thiết kế đảm bảo dây dẫn, đầu báo và trung tâm được bố trí gọn gàng, không ảnh hưởng đến kết cấu công trình.
Khi đám cháy bùng phát, hệ thống chữa cháy là tuyến ứng cứu quyết định đến thiệt hại và thời gian khống chế sự cố:
- Hệ thống sprinkler: Tự động kích hoạt tưới nước khi nhiệt độ đạt ngưỡng nhất định. Rất phù hợp với nhà xưởng quy mô lớn.
- Vách tường chữa cháy, trụ nước ngoài xưởng, họng nước trong nhà: Giúp đội PCCC hoặc nhân sự vận hành dễ dàng tiếp cận điểm cháy.
- Bình khí CO₂, FM-200: Dành cho các khu vực có thiết bị điện tử, máy móc dễ cháy nhưng không chịu được nước (như phòng điều khiển trung tâm, phòng server…).
Tất cả hệ thống này cần được bố trí theo bản vẽ thiết kế nhà xưởng ngay từ đầu để đảm bảo đồng bộ với hệ thống cấp nước, điện và lối đi nội bộ.
Một thiết kế PCCC đạt chuẩn không thể thiếu hệ thống hỗ trợ thoát hiểm nhanh chóng và an toàn:
- Cửa thoát hiểm, hành lang và lối di chuyển cần được bố trí phù hợp với mật độ công nhân và diện tích mặt bằng.
- Trang bị đèn Exit, đèn chiếu sáng sự cố, sơ đồ hướng dẫn thoát nạn tại các vị trí dễ quan sát.
- Cần lưu ý thiết kế lối thoát hiểm không bị cản trở bởi dây điện, kệ hàng hoặc vật liệu sản xuất trong suốt quá trình vận hành.
Việc quy hoạch lối thoát hiểm từ đầu giúp tránh tình trạng phải điều chỉnh kết cấu sau này, điều thường gặp khi thiết kế PCCC không đồng bộ.
Đây là trung tâm vận hành của toàn bộ hệ thống chữa cháy:
- Tủ điều khiển, máy bơm chữa cháy và bình tăng áp cần được đặt tại vị trí kỹ thuật chuyên biệt, dễ tiếp cận.
- Kết nối đồng bộ với mạng điện, nguồn nước, máy phát điện dự phòng để đảm bảo hoạt động liên tục trong mọi tình huống khẩn cấp.
- Việc bố trí các tủ thiết bị PCCC cần được thể hiện rõ trong bản vẽ thiết kế tránh ảnh hưởng đến hệ thống điện nước khác trong nhà xưởng.
Từng hạng mục trên không thể hoạt động hiệu quả nếu chỉ lắp đặt sau khi thi công xong nhà xưởng. Việc tích hợp PCCC ngay từ bản thiết kế là bước đi chiến lược giúp doanh nghiệp đảm bảo vận hành bền vững, đúng chuẩn và an toàn lâu dài.
Một hệ thống PCCC hiệu quả không đơn thuần chỉ dựa vào thiết bị hiện đại, mà còn phụ thuộc vào khả năng tích hợp thông minh và phù hợp với từng loại hình sản xuất. Việc tuân thủ các nguyên tắc thiết kế hệ thống PCCC ngay từ giai đoạn thiết kế nhà xưởng giúp đảm bảo an toàn toàn diện và tiết kiệm lâu dài cho doanh nghiệp.
Mỗi khu vực trong nhà xưởng có đặc thù sử dụng và rủi ro khác nhau, do đó:
- Khu vực sản xuất, kho nguyên liệu, khu hàn cắt kim loại hoặc khu vực hóa chất có nguy cơ cháy nổ cao, cần hệ thống phát hiện và chữa cháy chuyên biệt, nhạy bén hơn.
- Văn phòng, khu vực hành chính, nhà ăn có thể sử dụng hệ thống PCCC cơ bản hơn, nhưng vẫn phải đảm bảo tiêu chuẩn tối thiểu.
Do đó, trong thiết kế nhà xưởng, kỹ sư cần đánh giá nguy cơ theo từng phân khu chức năng để bố trí giải pháp PCCC phù hợp và tiết kiệm.
Một nguyên tắc quan trọng khi triển khai hệ thống phòng cháy chữa cháy là đảm bảo đồng bộ ngay từ bản vẽ thiết kế tổng thể, cụ thể:
- Không để hệ thống PCCC làm ảnh hưởng đến kết cấu chịu lực, tính thẩm mỹ hoặc quá trình vận hành máy móc.
- Bố trí đường ống, đầu phun sprinkler, cảm biến nhiệt khói, hộp cứu hỏa… cần hài hòa với kết cấu trần, vách và sàn.
- Đồng bộ với hệ thống cấp điện, cấp nước, lối thoát hiểm và các hệ thống cơ điện khác (M&E).
Tính đồng bộ giúp nhà xưởng được phê duyệt nhanh chóng, dễ bảo trì và nâng cấp sau này.
Một hệ thống PCCC được thiết kế đúng phải tuân thủ đầy đủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan, trong đó gồm:
- QCVN 06:2022/BXD: Quy chuẩn quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình.
- TCVN 3890:2023, TCVN 2622:1995, TCVN 5760, TCVN 5761: Hướng dẫn về thiết bị chữa cháy, hệ thống báo cháy tự động, thiết kế cấp nước PCCC…
- Nếu nhà xưởng phục vụ xuất khẩu hoặc hợp tác với các doanh nghiệp nước ngoài, có thể cần tuân thủ thêm các tiêu chuẩn quốc tế như NFPA (Mỹ) hoặc BS (Anh).
Việc đảm bảo đúng tiêu chuẩn giúp công trình dễ dàng được thẩm duyệt PCCC, đồng thời tăng độ tin cậy khi xin chứng nhận bảo hiểm hoặc tiếp cận vốn đầu tư nước ngoài.
Để đảm bảo an toàn vận hành và đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn pháp lý, nhiều doanh nghiệp hiện nay lựa chọn giải pháp thiết kế thi công hệ thống PCCC trọn gói ngay từ giai đoạn đầu của dự án. Phương án này không chỉ giúp đồng bộ về mặt kỹ thuật, mà còn tiết kiệm thời gian, chi phí và hạn chế rủi ro phát sinh trong quá trình xây dựng nhà xưởng.
Dưới đây là các bước quan trọng trong quy trình thiết kế thi công hệ thống PCCC trọn gói:
Mỗi loại hình sản xuất sẽ có đặc thù riêng về mức độ rủi ro cháy nổ:
- Xưởng cơ khí, hàn cắt, hóa chất, kho hàng dễ cháy… yêu cầu hệ thống PCCC có tính phản ứng nhanh, áp lực cao.
- Văn phòng kỹ thuật, xưởng bao bì, kho lạnh… cần hệ thống linh hoạt hơn, dễ bảo trì.
Các đơn vị chuyên thiết kế PCCC sẽ tiến hành khảo sát thực địa, đánh giá mức độ nguy hiểm cháy nổ, lưu lượng người và quy trình sản xuất để đề xuất giải pháp phù hợp nhất.
Việc tích hợp hệ thống PCCC trong thiết kế tổng thể nhà xưởng là yếu tố then chốt giúp công trình đạt chuẩn và dễ thẩm duyệt:
- Thiết kế hệ thống báo cháy, chữa cháy, thoát hiểm và chỉ dẫn… đảm bảo phù hợp với bố trí mặt bằng và luồng vận hành.
- Bố trí đường ống, đầu phun, cảm biến và tủ thiết bị không ảnh hưởng đến kết cấu chịu lực, không gian sản xuất.
- Phối hợp chặt chẽ với hệ thống điện, cấp thoát nước và hệ thống điều hòa không khí, tránh chồng chéo gây phát sinh chi phí.
Đây là giai đoạn quan trọng để hồ sơ thiết kế được thẩm duyệt PCCC bởi cơ quan chức năng trước khi thi công.
Sau khi bản vẽ thiết kế được phê duyệt, đơn vị thi công tiến hành:
- Lắp đặt hệ thống thiết bị PCCC: sprinkler, trạm bơm, bình chữa cháy, hệ thống báo cháy, đèn thoát hiểm, cảm biến nhiệt khói…
- Kiểm tra áp lực, lưu lượng nước, độ nhạy báo cháy, khả năng kết nối tủ trung tâm và nguồn điện dự phòng.
- Hoàn tất hồ sơ nghiệm thu, tổ chức chạy thử hệ thống và xin giấy chứng nhận nghiệm thu PCCC để đưa công trình vào sử dụng hợp pháp.
Với dịch vụ trọn gói, doanh nghiệp không cần làm việc với nhiều nhà thầu, mà chỉ cần một đầu mối quản lý xuyên suốt từ thiết kế đến thi công và nghiệm thu.
Trong môi trường sản xuất công nghiệp, nơi luôn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ, việc thiết kế và tích hợp hệ thống PCCC ngay từ đầu không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc. Một hệ thống PCCC được tính toán bài bản, đồng bộ với kiến trúc và kết cấu nhà xưởng không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn pháp lý, mà còn tối ưu chi phí, đảm bảo an toàn sản xuất và tăng giá trị bền vững cho công trình.
Hãy để đội ngũ kỹ sư của BIC đồng hành cùng bạn từ bước thiết kế xây dựng nhà xưởng trọn gói bao gồm các hạng mục khảo sát, tư vấn, thiết kế, thi công đảm bảo đúng chuẩn kỹ thuật, an toàn tuyệt đối và hoàn thiện thủ tục pháp lý nhanh chóng.
