Thẩm duyệt phòng cháy chữa cháy nhà xưởng (PCCC) nhà xưởng là bước đầu tiên trong việc đảm bảo rằng công trình sẽ đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) và tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) về an toàn cháy nổ. Việc thực hiện đúng quy trình không chỉ giúp doanh nghiệp đảm bảo an toàn vận hành, hạn chế rủi ro cháy nổ mà còn là điều kiện tiên quyết để được cấp phép xây dựng và nghiệm thu công trình.
Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn còn mơ hồ về thủ tục thẩm duyệt PCCC, những thay đổi mới nhất trong quy định pháp luật, cũng như cách chuẩn bị hồ sơ đúng chuẩn để tránh kéo dài thời gian phê duyệt. Bài viết sau, BIC sẽ giúp bạn hiểu rõ toàn bộ quy trình, cập nhật đầy đủ các yêu cầu mới nhất, đồng thời chỉ ra những lỗi phổ biến khiến nhiều dự án bị trả hồ sơ, từ đó giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong kế hoạch xây dựng nhà xưởng.
Thẩm duyệt phòng cháy chữa cháy (PCCC) nhà xưởng là quy trình bắt buộc, trong đó cơ quan có thẩm quyền thường là Cục Cảnh sát PCCC và CNCH hoặc Phòng Cảnh sát PCCC tại địa phương sẽ kiểm tra, đánh giá và phê duyệt toàn bộ hồ sơ thiết kế hệ thống PCCC trước khi chủ đầu tư được phép khởi công xây dựng công trình. Đây là một phần quan trọng trong chuỗi thủ tục pháp lý nhằm đảm bảo nhà xưởng tuân thủ đầy đủ các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và tiêu chuẩn Việt Nam về an toàn cháy nổ.
Trong thực tế triển khai, thẩm duyệt PCCC không đơn thuần là xin phép hay đối phó với thủ tục hành chính. Đây là quá trình kỹ thuật nghiêm ngặt, đòi hỏi hồ sơ thiết kế nhà xưởng phải thể hiện rõ phương án bố trí hệ thống báo cháy, chữa cháy, thoát nạn, cấp nước chữa cháy, chống sét, khoảng cách an toàn, phân khu cháy, và nhiều yếu tố khác phù hợp với tính chất sản xuất và vật liệu sử dụng tại công trình. Nếu bất kỳ yếu tố nào không đạt yêu cầu đều có thể khiến hồ sơ bị yêu cầu chỉnh sửa, trì hoãn toàn bộ tiến độ thi công.
Việc thẩm duyệt được thực hiện bởi:
- Cục Cảnh sát PCCC và CNCH (Bộ Công an): xử lý các công trình có quy mô lớn, phức tạp, hoặc thuộc danh mục đặc biệt theo quy định của pháp luật.
- Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH cấp tỉnh/thành phố: phụ trách thẩm duyệt các công trình thông thường tại địa phương.
Cơ quan này không chỉ có quyền phê duyệt hoặc từ chối hồ sơ thiết kế PCCC, mà còn là đơn vị nghiệm thu hệ thống PCCC sau thi công và có thể xử phạt hành chính hoặc đình chỉ hoạt động nếu phát hiện sai phạm.
- Đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản: Thiết kế đạt chuẩn PCCC giúp hạn chế tối đa thiệt hại nếu xảy ra cháy nổ, đồng thời tạo điều kiện thoát nạn hiệu quả cho người lao động.
- Ngăn ngừa rủi ro pháp lý và thiệt hại tài chính: Một hệ thống PCCC không đạt chuẩn có thể bị buộc tháo dỡ, điều chỉnh hoặc đình chỉ hoạt động gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.
- Tuân thủ quy định pháp luật: Đây là điều kiện tiên quyết để được cấp phép xây dựng, nghiệm thu, và đi vào vận hành hợp pháp.
- Tạo nền tảng thiết kế và thi công đồng bộ: Hệ thống PCCC được phê duyệt sớm sẽ giúp đơn vị thiết kế, thi công và lắp đặt chủ động điều phối nguồn lực, tránh chỉnh sửa thiết kế khi đã triển khai thực tế.
Theo quy định tại Nghị định 136/2020/NĐ-CP của Chính phủ (ban hành ngày 24/11/2020) và các văn bản hướng dẫn thi hành, mọi công trình có nguy cơ cháy, nổ, hoặc tập trung đông người đều phải thực hiện thẩm duyệt thiết kế nhà xưởng về phòng cháy chữa cháy trước khi thi công xây dựng. Trong đó, nhà xưởng sản xuất là loại hình đặc biệt được kiểm soát nghiêm ngặt vì tiềm ẩn nhiều rủi ro về hỏa hoạn.
Theo Phụ lục V – Nghị định 136/2020/NĐ-CP, những công trình nhà xưởng thuộc diện phải thẩm duyệt thiết kế PCCC bao gồm:
- Nhà xưởng sản xuất, kho hàng có khối tích từ 5.000 m³ trở lên.
- Nhà xưởng có tính chất sản xuất nguy hiểm về cháy, nổ, ví dụ:
+ Sản xuất, lưu trữ hóa chất, xăng dầu, khí đốt, sơn, dung môi.
+ Sản xuất nhựa, cao su, giấy, vải, dệt may.
+ Gia công cơ khí có phát sinh tia lửa, hàn cắt, hoặc dầu mỡ công nghiệp.
- Nhà xưởng có dây chuyền công nghệ khép kín, vận hành tự động, khó kiểm soát khi có cháy.
Công trình có từ 02 tầng trở lên, hoặc có người ở, người làm việc thường xuyên, hoặc kết hợp với văn phòng, kho lạnh.
Lưu ý: Nếu công trình có quy mô nhỏ nhưng thuộc nhóm ngành nghề có nguy cơ cháy cao, vẫn phải thẩm duyệt theo tính chất nguy hiểm chứ không chỉ theo khối tích.
Để xác định có phải thẩm duyệt hay không, cơ quan chức năng thường xét đến 2 yếu tố chính:
< 5.000 m³: Không bắt buộc thẩm duyệt (trừ khi có yếu tố nguy hiểm cháy nổ).
≥ 5.000 m³: Bắt buộc thẩm duyệt.
- Nguy hiểm đặc biệt (Cấp A): Xăng dầu, hóa chất, khí dễ cháy, thuốc nổ…
- Nguy hiểm cao (Cấp B): Dung môi, sơn, nhựa, cao su, vải sợi, kho lạnh...
- Nguy hiểm trung bình – thấp (C, D, E): Thực phẩm khô, gỗ, bao bì, kim loại...
Cấp độ nguy hiểm càng cao thì yêu cầu thẩm duyệt càng nghiêm ngặt, đặc biệt trong thiết kế lối thoát nạn, bố trí hệ thống báo cháy và chữa cháy tự động.
Theo Điều 15, Nghị định 136/2020/NĐ-CP, một số công trình được miễn thẩm duyệt thiết kế PCCC, gồm:
- Nhà xưởng, kho chứa có khối tích < 5.000 m³, không nằm trong danh mục ngành nghề nguy hiểm cháy nổ.
- Công trình cải tạo nhỏ, không làm thay đổi kết cấu, công năng, hệ thống PCCC hiện có.
- Công trình lắp ghép tạm thời, không có người làm việc thường xuyên.
- Công trình thuộc cơ quan quản lý đặc biệt, tự tổ chức PCCC và được cấp phép riêng biệt.
Tuy nhiên, dù được miễn thẩm duyệt thiết kế PCCC, nhiều công trình vẫn phải tổ chức kiểm tra, nghiệm thu hệ thống PCCC trước khi đưa vào sử dụng, theo quy định riêng tại Điều 17 Nghị định 136.
Khi lên ý tưởng thiết kế nhà xưởng, chủ đầu tư nên kiểm tra trước xem công trình của mình có thuộc đối tượng bắt buộc thẩm duyệt hay không, từ đó:
- Tối ưu phương án mặt bằng và kỹ thuật ngay từ đầu.
- Tránh bị buộc điều chỉnh sau khi nộp hồ sơ, gây lãng phí thời gian.
- Rút ngắn thời gian xin phép xây dựng và đưa nhà xưởng vào vận hành đúng tiến độ.
Để được cấp phép xây dựng và vận hành hợp pháp, mỗi công trình nhà xưởng thuộc diện quản lý PCCC đều phải trải qua quy trình thẩm duyệt hồ sơ thiết kế PCCC theo đúng trình tự pháp luật. Dưới đây là 4 bước cơ bản và phổ biến nhất mà chủ đầu tư cần nắm rõ:
Đây là bước nền tảng quan trọng nhất. Hồ sơ thiết kế PCCC phải do đơn vị có năng lực thiết kế PCCC theo quy định tại Thông tư 148/2020/TT-BCA thực hiện.
Hồ sơ bao gồm:
- Đơn đề nghị thẩm duyệt (theo mẫu Phụ lục I Nghị định 136).
- Bản vẽ hệ thống PCCC (chi tiết về hệ thống báo cháy, chữa cháy, lối thoát nạn, cấp nước chữa cháy…).
- Thuyết minh giải pháp kỹ thuật PCCC, phân tích nguy cơ cháy nổ và biện pháp xử lý.
- Văn bản pháp lý: giấy tờ pháp lý công trình, chứng chỉ năng lực đơn vị thiết kế…
Để tránh bị yêu cầu chỉnh sửa, hãy để đơn vị thiết kế nhà xưởng đồng hành từ khâu lên phương án kiến trúc để đảm bảo đồng bộ với hệ thống PCCC.
Tùy theo tính chất và quy mô công trình, hồ sơ sẽ được nộp tại:
- Cục Cảnh sát PCCC & CNCH – Bộ Công an (với công trình lớn, quy mô quốc gia hoặc yêu cầu đặc biệt).
- Phòng Cảnh sát PCCC & CNCH cấp tỉnh/thành phố (với công trình thông thường).
- Hồ sơ có thể nộp trực tiếp hoặc qua cổng dịch vụ công trực tuyến, giúp tiết kiệm thời gian và dễ theo dõi tiến độ xử lý.
Sau khi tiếp nhận, cơ quan chức năng sẽ:
- Đối chiếu bản vẽ và thuyết minh với các quy chuẩn PCCC (QCVN 06:2022/BXD, QCVN 06A:2022/BXD, TCVN…).
- Kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ, sự đầy đủ và logic của hệ thống thoát hiểm, cảnh báo, chữa cháy.
- Thông báo yêu cầu chỉnh sửa (nếu có) bằng văn bản trong thời hạn quy định.
Nếu hồ sơ không đầy đủ hoặc sai quy cách, sẽ bị tạm dừng xử lý cho đến khi đơn vị thiết kế hoàn thiện.
Sau khi hồ sơ được đánh giá là đủ điều kiện theo quy định, cơ quan PCCC sẽ ban hành văn bản thẩm duyệt chính thức. Văn bản này là căn cứ pháp lý để tiếp tục xin giấy phép xây dựng hoặc khởi công công trình.
Lưu ý: Đây không phải là giấy nghiệm thu, thẩm duyệt là bước trước khi thi công, còn nghiệm thu PCCC là thủ tục sau thi công trước khi đưa vào sử dụng.
Mốc thời gian xử lý theo quy định (theo Điều 13 – Nghị định 136/2020/NĐ-CP)
|
Công trình |
Thời gian thẩm duyệt |
|
Nhỏ (1 tầng, khối tích < 5.000 m³) |
Tối đa 05 ngày làm việc |
|
Trung bình (2 tầng, có hệ thống PCCC) |
Tối đa 10 ngày làm việc |
|
Lớn, nguy hiểm cháy nổ cao, hệ thống phức tạp |
Tối đa 15 ngày làm việc |
|
Hồ sơ yêu cầu chỉnh sửa bổ sung |
Thời gian xử lý lại tính từ khi nộp bổ sung |
Thực tế triển khai: Thời gian có thể kéo dài nếu hồ sơ thiếu tính đồng bộ hoặc chưa cập nhật tiêu chuẩn kỹ thuật mới. Việc làm việc với đơn vị thiết kế nhà xưởng, hệ thống PCCC sẽ giúp rút ngắn tiến độ đáng kể.
Từ kinh nghiệm trực tiếp làm việc với Cục/Phòng Cảnh sát PCCC, BIC khuyên chủ đầu tư chuẩn bị trọn bộ 04 nhóm tài liệu dưới đây để hồ sơ được duyệt ngay vòng đầu tránh bị yêu cầu bổ sung, kéo dài tiến độ:
|
Nhóm tài liệu |
Thành phần chi tiết |
Lưu ý chuyên gia |
|
1. Bản vẽ thiết kế hệ thống PCCC |
- Mặt bằng tổng thể thể hiện phân khu cháy, khoảng cách an toàn - Bản vẽ hệ thống báo cháy (đầu báo, trung tâm, đường dây loop) - Bản vẽ hệ thống chữa cháy (sprinkler, hydrant, foam, khí… tùy nguy cơ cháy) - Sơ đồ thoát nạn & chiếu sáng sự cố - Bản vẽ cấp nước chữa cháy ngoài nhà |
Tỷ lệ khuyến nghị: 1/100–1/200. Ghi rõ cao độ, đường kính ống, lưu lượng áp lực tính toán. Hệ thống thoát nạn cần chỉ rõ bề rộng lối thoát (≥1,1 m) và cửa thoát mở thuận chiều. |
|
2. Thuyết minh giải pháp kỹ thuật |
- Mô tả dây chuyền sản xuất & nguy cơ cháy nổ - Tính toán cấp nước chữa cháy (Nhs xưởng ≥ 2.5 l/s/vòi, tối thiểu 02 vòi làm việc đồng thời) - Tính toán sprinkler (diện tích bảo vệ, mật độ phun, bán kính phủ…) - Sơ đồ khói nhiệt, áp suất đối với nhà xưởng kín hoặc kho lạnh - Phương án thoát nạn, tính toán thời gian thoát |
Trình bày theo QCVN 06:2022/BXD và TCVN 3890, TCVN 7336. Đính kèm bảng tính, phần mềm (nếu có) và biên bản kiểm định thiết bị PCCC. |
|
3. Văn bản pháp lý của chủ đầu tư |
- Đơn đề nghị thẩm duyệt (Mẫu PL I – NĐ 136/2020) - Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp / đầu tư - Chứng chỉ năng lực thiết kế PCCC của đơn vị tư vấn - Quyết định phê duyệt dự án/thoả thuận địa điểm (nếu có) |
Ký đóng dấu đầy đủ; thống nhất thông tin tên dự án, địa chỉ, chủ đầu tư giữa các văn bản và bản vẽ. |
|
4. Tài liệu bổ sung theo tiêu chuẩn đặc thù |
- GMP (dược, thực phẩm): Bản vẽ phân luồng sạch, bẩn, áp suất phòng, vật liệu chống cháy nhóm B1 trở lên - ISO 9001/14001/45001: Quy trình quản lý an toàn & môi trường, ma trận trách nhiệm - Công nghệ đặc thù (sơn, hóa chất, khí nén): Thuyết minh phòng chống tĩnh điện, chống phát sinh tia lửa, hệ thống quạt hút khẩn cấp, cảm biến rò rỉ khí - Kho lạnh – NH₃/CO₂: Tính toán hệ thống cảnh báo rò rỉ, van an toàn xả áp |
Đối với GMP và phòng sạch, cơ quan PCCC thường yêu cầu thêm chứng nhận vật liệu chống cháy và biên bản kiểm định hệ thống HVAC. Nộp thiếu mục này là lý do hồ sơ bị “treo” phổ biến. |
Chuẩn bị bộ hồ sơ đúng chuẩn ngay từ đầu giúp rút ngắn 30-40 % thời gian duyệt và tránh chi phí chỉnh sửa bản vẽ thiết kếnhà xưởng có dây chuyền sản xuất nguy hiểm cháy nổ.
Trong quá trình triển khai thực tế, không ít chủ đầu tư bị chậm tiến độ chỉ vì chọn đơn vị thiết kế xây dựng không đủ năng lực hoặc thiếu kinh nghiệm làm hồ sơ thẩm duyệt. Kết quả là hồ sơ không được xét duyệt nhiều lần, hệ thống phải thi công lại do không đạt tiêu chuẩn, hoặc nghiệm thu bị treo vì thiếu chứng chỉ vật tư và biên bản kiểm định.
Để tránh rủi ro này, doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý 3 tiêu chí sau:
Theo Thông tư 148/2020/TT-BCA, mọi đơn vị tham gia thiết kế, thi công hệ thống PCCC đều phải có:
- Chứng chỉ năng lực thiết kế thi công PCCC do Bộ Công an hoặc Sở Xây dựng cấp.
- Kỹ sư chuyên ngành PCCC có chứng chỉ hành nghề.
- Chứng chỉ kiểm định thiết bị PCCC do đơn vị kiểm định độc lập cung cấp (áp dụng cho vật tư, thiết bị đầu cuối, tủ trung tâm, cảm biến, bình chữa cháy…).
Lưu ý: Nhiều đơn vị nhỏ thường thuê ngoài người ký tên hồ sơ, không có đội ngũ thực sự hiểu quy chuẩn. Hãy yêu cầu họ cung cấp bộ hồ sơ thẩm duyệt đã từng được phê duyệt để kiểm chứng năng lực.
Một đơn vị PCCC tốt không chỉ thiết kế đảm bảo đúng kỹ thuật, mà cần phải có:
- Tư vấn giải pháp phù hợp với đặc thù nhà xưởng (ví dụ: chữa cháy foam, khí CO₂ hay sprinkler).
- Chủ động làm việc với cơ quan chức năng, theo sát hồ sơ thẩm duyệt để kịp thời chỉnh sửa khi cần.
- Phối hợp với bên kiến trúc – kết cấu – cơ điện, tránh xung đột hệ thống kỹ thuật trong thi công.
- Tham gia nghiệm thu PCCC sau thi công, lập biên bản đầy đủ và xử lý các lỗi phát sinh nếu có.
Chi phí hệ thống PCCC có thể chiếm từ 8–15% tổng giá trị xây dựng nhà xưởng – nhưng hoàn toàn có thể giảm thiểu hợp lý nếu được tư vấn đúng cách:
- Tối ưu số lượng đầu phun sprinkler, lựa chọn sơ đồ chia vùng hợp lý để tiết kiệm vật tư.
- Sử dụng thiết bị PCCC nhập khẩu đồng bộ nhưng không cần thiết phải là thương hiệu cao cấp, miễn đạt tiêu chuẩn EN/UL/FM.
- Tận dụng áp lực đường cấp nước hiện hữu, tránh lắp thêm bơm – bể – ống nếu không cần thiết.
- Bố trí lối thoát nạn thông minh, kết hợp giữa cửa chống cháy và cầu thang kỹ thuật thay vì mở rộng mặt bằng.
Nhiều nhà xưởng hiện nay bị đội chi phí không vì tiêu chuẩn kỹ thuật, mà vì thiết kế kém hiệu quả. Lựa chọn đúng đơn vị thiết kế thi công PCCC là bước quan trọng trong quá trình hoàn thành hồ sơ pháp lý và kỹ thuật của dự án. Một đối tác chuyên nghiệp không chỉ hỗ trợ tư vấn pháp lý, hoàn thành hồ sơ thẩm duyệt mà còn giảm thiểu chi phí vận hành, thi công và đảm bảo an toàn vận hành bền vững trong suốt vòng đời nhà xưởng. Liên hệ BIC để nhận được tư vấn từ một chuyên gia trong lĩnh vực thiết kế xây dựng nhà xưởng công nghiệp.
